Konusu bir arap efsanesinden alınmıştır. "Bemi Amir kabilesinden Kays ile Leyla daha okulda iken birbirlerini severler. Leyla'nın annesi bunu duyunca kızını okuldan alır. Sevgilisini göremez olan Kays çöllere düşer. Mecnun diye anılmaya başlar. Kays'ın babası, oğlunu bu durumdan kurtarmak için Leyla'yı istersede Mecnun(deli,çılgın) oldu diye Leyla'yı vermezler. Leyla evden kaçarak Mecnun'u çölde bulur. Halbuki o, çölde ahular,ceylanlar ve kuşlarla arkadaşlık etmektedir ve mecazi aşktan ilahi aşka yükselmiştir. Bu sebeple Leyla'yı tanımaz. Babası Mecnun'u iyileşmesi için Kabe'ye götürür. Duaların kabul olduğu bu yerde Mecnun,kendisindeki aşkını daha da arttırması için Allahü Tealaya dua eder:

   "Ya Rab bela-yı aşk ile kıl aşina beni
   Bir dem bela-yı aşkdan etme cüda beni."

Duası neticesi aşkı daha da çoğalır ve bütün vaktini çöllerde geçirmeye başlar. Diğer tarafta ise Leyla da aşk ıstırabı içindedir.

Bir zaman sonra ailesi,Leyla'yı İbn-i Selam isimli zengin ve itibarlı birine verir. Ancak, Leyla kendisini bir perinin sevdiğini ve eğer kendisine dokunursa ikisininde mahvolacağını söyleyerek İbn-i Selam'ı kendinden uzak tutmayı başarır.

Mecnun,çölde,Leylanın evlendiğini arkadaşı Zeyd'den işitince çok üzülür. Leyla'a acı bir sitem mektubu gönderir. Leyla'da durumunu bir mektupla Mecnun'a anlatır. Kendisini anlamadığından dolayı o da sitem eder.

Bir müddet sonra Mecnun'un ahı tutarak İbn-i Selam ölür. Leyla baba evine döner. Bir çok tereddütten sonra her şeyi göze alarak, Mecnun u çölde aramaya başlar. Fakat Mecnun dünyadan elini eteğini çekmiş ilahi aşk yüzünden Leyla nın maddi varlığını unutmuştur. Leyla, çölde Mecnun u bulduğu halde ,Mecnun onu tanımaz.

"Derler  ki... Leyla ile Mecnun birbirlerinden ayrı düştükten sonra Mecnun çöllere düşmüş Leylasını bulmak için aylarca çöllerde sersefil olmuş.

Leyla da onu bulmak için çöllere koyulmuş birkaç ay sonra karşılaşmışlar,Leyla hemen koşmuş ,sarılmış Mecnununa...

-Mecnun ben geldim,kavuştuk işte..

Mecnun tepkisiz
-Sen kimsin' demiş.

Leyla şaşırmış. 
-Nasıl tanımazsın beni? Benim Leyla,demiş.

Mecnun bomboş gözlerle bkmış ona.

-Peki sen Leyla isen, benim içimi yakan,ruhumu kavuran Leyla kim?

Leyla onun erdiğini anlasada  yine onsuz yaşayamaz. Hastalanıp yataklara düşer. Kısa zaman sonra da ölür. Mecnun,Leyla nın ölüm haberini öğrenir. Gelip mezarını kucaklar,ağlayıp inler; "Ya Rab mana cism ü can gerekmez Canansuz cihan gerekmez" der. Kabri kucaklayarak ölür.

Bir müddet sonra Mecnun'un sadık arkadası Zeyd rüyasında Cennet bahçelerinde birbiriyle buluşmuş iki mesut sevgili görür. Bunlar kim? diye sorunca derler ki;

"Bunlar Mecnun ile onun vefalı sevgilisi Leyla'dır. Aşk yoluna girip temiz öldükleri aşklarını dünya hevesleriyle kirletmedikleri için burada buluştular."

Rabbim beni aşk belasıyla tanıştır.
Beni bir an bile olsa;aşk belasından ayırma!
Dertlilerden yardımını uzak tutma
Yani beni daha çok belalara müptela eyle!
Ben var oldukça,beladan,isteğimi uzaklaştırma
Ben belayı isterim,çünkü belada beni ister.
Sevgi belasıyla ağırbaşlılığımı gevşetme
Ta ki dostlar beni kınayıp vefasız demesinler.
Gidip geldikçe sevgilimin güzelliğini arttır
Sevgilimin derdine beni daha çok müptela et.
Ben nerede, mevki ve itibar kazanma nerede?
Bana yoksulluk ve yokluk ulaşma kabiliyeti ver.
Senden ayrıyken,bedenimi öyle zayıf kıl ki
Bahar yeli beni sana kavuştursun.
Fuzilinin nasibi gibi beni gururlandırıp,
Ey Rabbim, asla beni bana bağlı kılma.
Sonunda yar,ağlayıp inlemenize acıdı ve
Bugün hüzünler evimize ayak bastı.
Gözyaşı yağmurum,demek,öyle tesir etti ki,
Gül bahçemizde taze bir gül dalı düşürdü.
Ah ateşinin bizi yaktığı,
Ayrılık gecesini aydınlatan meş'aleden bellidir.
Eğer ağlayan gözümüzde uyku olsaydı,
Bu kavuşma uyku halinde görülen bir rüya demek mümkün olurdu.
Gördüğümüz bir hayal mi?
Yoksa sevgilinin yanımıza geleceği aklımıza bile gelmezdi.
Ey can ve gönül! Sevgili,misafirimiz oldu!
Neyimiz varsa,misafirimizin ayaklarına dökelim.
Ey fuzüli! Sevgilinin kasdı,canımızı almakmış.
Gel.. Güzel uğruna can vermeyi kendimize bir borç bilelim.
(Fuzulinin 1535 te yazdığı Leyla ve Mecnun adlı mesnevisi.) QQQQQQQ